Ածական, գործնական աշխատանքներ 18.03.2024

Կատարիր առաջադրանքները

1․Տրված բառերից առանձնացրու ածականները․Միրգ, կտրիճ, ձերբակալել, կախարդանք, հիշաչար, տասնհինգ, խիզախ, անօթևան, դժգույն, վեցվեց, երգիչ,  քայլել, մաքրել, հնազանդվել, նպատակ, մարզիկ, չորս, ամիս, իրադարձություն,
ծանոթություն, վազել, թերևս, բայց:

2․Տրված բառերը դարձրո՛ւ ածականներ՝  հմայել, վախենալ, երազ, գրավել:

Հմայիչ, վախկոտ, երազկոտ, գրավիչ։

3. Դո՛ւրս գրիր ածականները։

Այս գետի ափին, այս ուռենու տակ
Իմ մանկությունն է անցել երազուն,
Խաղացել է նա գետում այս հստակ,
Ոսկի է փնտրել այս տաք ավազում։
Նա թառել է այս ծառերին դալար,
Երկյուղով մտել այրերը այս մութ
Ու կածաններում այս օձագալար
Թափառել է նա մինչև մայրամուտ։
Եվ իր ծիծաղի ալիքներն է ջինջ
Տվել նա մի օր ջրերին այս խենթ,
Որ ուրախ երգով տարել ամեն ինչ
Ու, սակայն, ոչինչ չեն բերել էլ ետ։

4․Գրիր տրված գոյականներից յուրաքանչյուրին բնորոշող երեք ածական։
Մայրիկ, այգի, ուսուցչուհի, գիրք, գորգ։

 

Մայրիկ-գեղեցիկ, հմայիչ, հոգատար

այգի-ծաղկաշատ, բերքատու, մեծ

ուսուցչուհի-խելացի, բարի, բարձրահասակ

գիրք-հետաքրքիր, հաստ, կարմիր

գորգ-փափուկ, բրդյա, փոքր

Վահան Թոթովենց: Մայրս

Հատված «Կյանքը հին հռովմեական ճանապարհի վրա» վիպակից

Մայրս առողջ էր, ժիր և սիրուն։
Մորս հիշելիս՝ ես միշտ հիշում եմ նաև մեր պարտեզի նոճին։ Նրան շատ էր նման։
Նա բռնում էր ջրով լցված տաշտը, վեր էր բարձրացնում և, առանց ճիգի, միայն դաստակների ուժով, թափում էր։ Մի որևէ սեղան, մի ծանր առարկա տեղափոխելիս՝ չէր կանչի ո՛չ ոքին օգնության։ Բոլորն ինքն էր անում, անում էր թեթև, կարծես մի փոքրիկ ճյուղ էր տեղափոխում։Ծննդաբերությունից միայն կես ժամ առաջ նա հրաժարվում էր աշխատելուց, դեմքի վրա հազիվ նշմարվում էր ցավագին ինչ֊որ ծամածռություն, ապա ժպտում էր ջինջ, գնում, առանձնանում, բռնում կողերը, և ահա ծնված էր լինում մեզանից մեկնումեկը։

Ասում էին, որ մեզանից մեկ֊երկուսը դեռ ամբողջովին լույս չտեսած, ոտները մորս մարմնի մեջ, սկսել են ճչալ։ Անզուսպ, առողջ մանուկներ, որոնց արյունն այնքան շատ էր լինում երբեմն, որ վախենում էին խեղդվելուց։ Մեզանից մեկն այդպես էլ խեղդվել էր մեկ֊երկու ամսական եղած ժամանակ։

Մա՜յր, հիշում եմ քո երջանկությունը, մայրական բերկրանքը, երբ ես և եղբայրներս ըմպում էինք կաթը քո մարմնի արևային խորությունից։
Նստել եմ շատ գրկեր, բայց ո՛չ մի գիրկ, մա՜յր, չի օրորել ինձ այնպես անուշ, ինչպես քո գրկի քնարը։

Մայրը՝ դա հավիտենական, մշտաթարմ և մշտադալար լիրիկան է, դա ոսկյա ծառն է երկնքի կապույտ դաշտում բուսած։

Ամենամռայլ թախիծն է պատում ինձ այժմ, երբ հիշում եմ, որ մի քանի անգամ կաթկթել են մորս արցունքներն իմ անառակությունների պատճառով։

Ես ուզում եմ, որ այժմ մեկն ինձ դաժան կերպով խոշտանգի այդ անառակությունների համար, որպեսզի հանգստանա իմ թշվառ հոգին, որպեսզի խաղաղի մշտնջենական ողբն իմ ողբագին հոգում։

Իջնում է թանձրակարմիր և մեծաթև մի վերջալույս իմ ճակատի վրա։ Կոծում են հողմերը։ Աշխարհը ցուրտ է։
Փակեցե՛ք դուռը աշխարհի դեմ։

Բայց մայրս ժպտում է մեր կապույտ լեռներից բարձրացող արևի միջից, տեսնում եմ նրա ծամերը արևի շողերին խառնված և լսում եմ նրա շողերի ձայնը․

«Տուր թախիծդ ինձ, մանո՜ւկ իմ, ե՜րգն իմ կողերի, ցնծա գարնան մեջ, գարո՜ւն իմ ցնծագին, վազի՛ր բաց և դալար դաշտերում, իմ եղնի՜կ թեթևասույր, սուրա՛ փրփրադեզ ալիքների վրա, ժպտա, ջերմագին է աշխարհը, իմ զավա՜կ, իմ ծա՜ռ երկնասլաց, իմ խնդությո՜ւն, իմ սե՜ր»։

Եվ բացվում է մի մեծ առավոտ, որի թևերը ոսկեզօծում են իմ հոգու մռայլ ափունքները։

Սավառնում է տիեզերական ցնծությունը։

Արևի միջից լսում եմ նրա ձայնը։

Արևը ինքը՝ մայր է խարտյաշ աչքերով և ոսկյա մազերով։ Թափվում է կանաչների վրա նրա ոսկեհնչյուն երգը։

Առաջադրանքներ:
1.Կարդալ հատվածը, անհասկանալի բառերը բացատրել բառարանի օգնությամբ:

Խոշտանգել-տանջել

2.Ո՞վ է մայրը հեղինակի համար: Ինչպե՞ս է նա ներկայացնում մորը:

Հեղինակի համար մայրը ժիր, սիրուն, ուժեղ և աշխատասեր էր։
3.Ո՞վ է մայրը քեզ համար: Նկարագրիր և բնութագրիր մայրիկիդ:

Իմ մայրը ինձ համար գեղեցիկ, նվիրված և բարի մարդ է։Նա ինձ շատ է օգնում ամեն հարցում։Իմ մայրիկը ունի սև մազեր և շագանակագույն աչքեր։

Homework 15.03.2024

1.Complete the sentences with the correct modal in italics.

1)You (must/should/shouldn’t) be 18 before you can drive in Spain.

2)You (don’t have to/mustn’t/shouldn’t) go to bed so later.It’s not goot for you.

3)You (don’t have to/mustn’t/shouldn’t) wear a school uniform in most. Spanish state schools.

4)You (must/mustn’t/needn’t) come. I can do it without you.

5)You (don’t have to/must/mustn’t) copy during erams.

6)You (don’t have to/mustn’t/shouldn’t) be very tall to play footboll.

7)You (must/mustn’t/needn’t) be a good writer to win the Pulitzer Prize.

 

2.Complete the sentences with the positive or negative forms of must or have to.

1)Brillianti I must study tonight because I’ve finished my exams.

2)You can go out, but you ________ be home by midnight.

Մեկ անհայտով հավասարումներ

Մեկ անհայտով հավասարումներ

 

Եթե հայտնի է, որ x տառով նշանակված թվի և 5-ի գումարը 8 է և պահանջվում է որոշել, թե որ թիվն է նշանակված x տառով, ապա ասում են, որ պետք է լուծել x + 5 = 8 հավասարումը։

 

Հավասարման արմատ անվանում են այն թիվը, որը x-ի փոխարեն տեղադրելով հավասարման մեջ, ստանում են ճշմարիտ թվային հավասարություն։

 

Լուծել հավասարումը՝ նշանակում է գտնել նրա բոլոր արմատները։

 

Օրինակ 1։  Լուծենք x — 2  = 5 հավասարումը։

 

Լուծում։ (-2) թիվը տեղափոխենք հավասարման աջ մաս՝

 

x = 5 + 2     

x = 7 

Պատասխան՝ 7։ 

 

Օրինակ 2։ Լուծենք 3x = 4 հավասարումը։

 

Լուծում։ 3 և x թվերի արտադրյալը 4 է։ Հավասարումը չի փոխվի, եթե նրա ձախ և աջ մասերը բաժանենք 3-ի՝

x = 4 : 3   

x = 1 1/3

Պատասխան՝ 1 1/3։

 

Օրիանկ 3։ Լուծենք  3 — 1/2x = 5 հավասարումը։

 

Լուծում։ 1) 3 թիվը տեղափոխենք հավասարման աջ մաս՝

 

-1/2x = 5 — 3         

-1/2x = 2

 

2) Ստացված հավասարման ձախ և աջ մասերը բաժանենք -1/2 թվին։

 

x = 2 : (-1/2)

x = -4

 

Պատասխան՝ -4։

 

Օրինակ 4։ Լուծենք  5x = 3x — 6 հավասարումը։

 

Լուծում։ 5x ու 3x — 6 թվերի հավասարությունը չի խախտվի, եթե հավասարման երկոը մասից էլ հանենք 3x`

5x — 3x = -6

 

Կիրառելով բաշխական օրենքը՝ կստանանք.

 x(5-3) = -6

2x = -6

Ստացված հավասարման երկու մասերը բաժանելով 2-ի՝ կգտնենք անհայտ x թիվը.

x = -6 : 2

x = -3

Պատասխան՝ -3։

 

Դասարանական աշխատանք

 

  1. Արդյո՞ք 2 թիվը տրված հավասարման արմատ է.

 

ա) x — 2 = 0        2-2=0     ճիշտ է

բ) x + 4 = 0       2+4=6     սխալ է

գ) 2x = 4       22=4     ճիշտ է

դ) 3x — 4 = x       32-4=2    ճիշտ է

 

  1. Լուծիր հավասարումը (2-6 վարժություններ).

 

ա) x — 2 = 0                x=2

բ) x + 4 = 0               x=-4

գ) 100 + x = 0               x=-100

դ) x — 5 = 6               x=11

ե) x + 2 = 5               x=3

զ) x — 11 = -7               x=4

 

ա) x — 1/2 = 1/2         2/2=1

բ) x — 1/3 = 1/4         7/12

գ) x — 1 = -1/3         2/3

դ) 1/7 + x = 11         76/7

ե) 7/9 + x = 2 1/2         31/18

զ) x — 2 1/2 = -1 3/5         5/2

 

ա) 3x = 2                      x=2/3

բ) 6x = -7                      x=-7/6

գ) -2x = 1/4                      x=1/4:(-2)=-1/8

դ) 1/2x = 3                      x=-3:1/2=-6

ե) -1/3x = -3                      x=-3:(-1/3)=9

զ) -x = 2                      x=-2

ա) 2x — 6 =0

2x=6

x=6/2=3

բ) 12 + 3x = 0

3x=-12

x=12/3=-4

գ) -x + 7 = 0

-x=-7

x=+7

դ) 5 — 2x = 1

-2x=1-5

x=4/2=2

ե) 3x + 1 = 7

3x=7-1

x=6/3=2

զ) -5x — 2 = -12

-5x-12+2

x=-10/-5=+2

ա) 3x + 2x = 10

5x=10

x=5/10=2

բ) 5x + x = 6

5x=6

x=6/5

գ) 5 = 4x — 3x

x=5

դ) 8 = 3x — x

2x=8

x-x=8/2=4

Լրացուցիչ առաջադրանք

1.Արդյո՞ք 2 թիվը տրված հավասարման արմատ է.

 

ա) x + 3 = 2x + 1

բ) 3x + 4 = 6x — 2

2.Լուծիր հավասարումը.(2-4 վարժություններ)

ա) 12 + x = 17           12x=-17           x=-17/12

բ) x + 7 = 7             7x=-7           x=-7/7=1

գ) x — 6 = 6             6x=+6           x=6/6=1

դ) 5 + x = 3             5x=3           x=5/3

ե) -7 + x = -2             -7x=-2             x=-7/-2

զ) x + 18 = 18           18x=18             x=18/18=1

 

3.

ա) 2x = 4             2x=4             x=4/2=2

բ) 6x = 24             6x=24             x=24/6=4

գ) 7x = -14             7x=+14             x=+14/7=+2

դ) -5x = 100             -5x=100             x=100/-5=-20

ե) -2x = -8             -2x=-8             x=+8/2=4

զ) 12x = -36             12x=+36             x=+36/12=+3

 

4.

ա) 5x — 2 = 1

բ) -5x — 2 = -12

գ) 3x — 1 = 8

դ) -4x = 8/25

Homework 14.03.2024

Can, Can’t/ Must, Mustn’t

1. Complete with can, can’t, must or mustn’t.

 

1)You must do your homework carefully.

2)Can I use your phone?

3)I can do it for you if you like.

4)It’s getting late. We can go now.

5)You mustn’t drink too much at a party.

6)You must study your lessons every day.

7)You must be careful! You drive so fast!

8)It’s warm, so the children can swim today.

9)You must bring the umbrella because it is going to rain.

10)The boy can’t open the door because he hasn’t got the key.

11)You must spend so much money on sweets.

12)What can I have for lunch?

Everything you like.

13)Today he can’t work in the garden because it is raining.

14)You can use my computer if you like.

15)You can’t feed the animals more than once a day. It’s bad for them.

16)You can’t shout in the classroom.

17)You don’t know him very well but you can talk to him about it.

18)Can I go to the disco?

Yes, but you must come straight home.

19)You must go to the baker’s because I’ve got no bread.

20)The students must bring roller-skates into the classroom.

21)You must hurry up to catch the train.

22)Must I leave the classroom.

23)We can make hotel reservations.

24)”You must step on the grass here,” the policeman said.

25)I must make the beds every morning because my mother is ill.

26)You mustn’t eat with dirty hands.

27)Baby Bob is only six mother old sop he must walk.

28)We must wash our hands before our meals.

29)You must look at the traffic lights.

30)Can I borrow some money, please?

31)You must protect the trees. They are very important.

32)You must cross when the lights are red.

33)You must bring warm clothes because its very cold.

34)Must they have some ice-crime for dessert?

I’m afraid they can’t because there isn’t any.

Homework 13.03.2024

Write sentences.

1)John + read Russian/ — write it

John can read Russian but he can’t write it.

2)Claire + ride a bike/ — swim

Claire can ride a bike but he can’t swim.

3)Chimpanzees + learn to count/ — learn to speak English

They chimpanzees can learn to count but they can’t learn to speak English.

4)I + use a computer/ — draw pictures with it

I can use a computer but i can’t draw pictures with it.

5)She + play the guitar/ — play the violin

She can play the guitar but she can’t play the violin.

6)My sister + play the piano/ — sing

My sister can play the piano but she can’t sing.

7)Uncle Jim + fly a plane/ — ride a bike!

Uncle Jim can fly a plane but he can’t ride a bike!

8)My Mum + sing/ — play the guitar

My Mum can sing but she can’t play the guitar

Ածականի տեսակները

Ածականները լինում են որակական և հարաբերական:Որակական ածականները ցույց են տալիս առարկայի հատկությունը, այսինքն՝ հատկանիշ, որը հատուկ է տվյալ առարկային: Օրինակ՝ կապույտ երկինք, նեղ ճանապարհ, զուլալ աղբյուր և այլն:Հարաբերական ածականները ցույց են տալիս առարկայի կապը, հարաբերությունը ուրիշ առարկաների հետ: Օրինակ՝ երկաթե դուռ, մայրական սեր, արևային օր: Հարաբերական ածականները սովորաբար ցույց են տալիս առարկայի ոչ համեմատելի հատկանիշ: Հարաբերական ածականներ են կազմվում ական, ային, ե, եղեն, ենի, յա, յան ածանցներով, ուսուցչական, լեռնային, փայտե, հրեղեն, մայրենի, մարմարյա, հուլիսյան և այլն:Առաջադրանքներ:1.Կազմիր կապակցություններ՝ փակագծերի մեջ առնված գոյականներից կազմելով հարաբերական ածականներ:(Երկաթ-երկաթե) դարպաս, (մետաքս-մետաքսե) թաշկինակ, (լեռ-լեռնային) գոտի, (ծով-ծովային) կենդանի, (որդի-որդիական) սեր, (աշակերտ-աշակերտի) պայուսակ, (դպրոց-դպրոցա) հասակ, (զինվոր-զինվորի) ջոկատ, (գյուղ-գյուղի) կյանք, (օդ-օդային) ուղիներ, (մարմար-մարմարյա) սյուն, (բյուրեղ-բյուրեղյա) արցունք, (հերոս-հերոսի) արարք, (ջուր-ջրային) կենդանի:2.Ընդգծված սեռական հոլովով գոյականները փոխարինիր այդ գոյականներից կազմված հարաբերական ածականներով:Ցանկապատի երկաթի (երկաթյա) ճաղերը ներկված էին սև գույնով: Լուսիկը լեռան (լեռնային) ծաղիկների մի փունջ էր բերել իր հետ: Օտար երկրներում թափառելով՝ Արմենակը միշտ հոր (հայրական) տան կարոտն էր քաշում: Գյուղի (գյուղական) համայնքը իր միջոցներով վերանորոգում է դաշտի (դաշտային) ճանապարհները: Փչում էր գիշերվա (գիշերային) զով քամին: Հեռվից լսվում էր հովվի (հովիվի) սրնգի ձայնը: Այստեղից սկսվում է անտառի (անտառային) գոտին: Գյուղի կենտրոնում բարձրանում են կառուցվող դպրոցի (դպրոցական) շենքի քարի (քարե) պատերը:3.Տրված բառերում ընդգծել ածականակերտ նախածանցներն ու վերջածանցները:Զորեղ, բաղձալի, դժկամ, բյուրավոր, նազելի, երևանյան, համեղ, անձև, անմերժելի, գարնանային, խորին, վախկոտ, հրե, լռին, բուրավետ, կեղտոտ, կարմրավուն, հնարովի, եռանդուն, ոսկյա, խոհուն, գեղանի, նկարչական, ապարդյուն, չխոսկան, փոքրիկ, դժբախտ, մայրենի, կատաղի, անկենդան, ողբալի, հակադիր, շահավետ, ժայռեղեն, անկոչ, հուզիչ, ահագին, մեծագույն, ապերախտ:4.Տրված ածականները ըստ հոմանիշության բաժանի՛ր չորս խմբիԽոշոր, երկերեսանի, առատ, մեծահռչակ, կեղծավոր, պտղաբեր, երեսպաշտ, վիթխարի, արգավանդ, նշանավոր, շողոքորթ, հանրածանոթ, ահռելի, մեծ, բեղուն, երևելի, ականավոր, բերրի, աժդահա, բարեբեր, հանրաճանաչ, հսկա, անվանի:

Խոշոր, մեծ, հսկա, ահռելի, վիթխարի, աժդահա

մեծահռչակ, նշանավոր, հանրածանոթ, երևելի, ականավոր, հանրաճանաչ, անվանի

կեղծավոր, շողոքորթ, երկերեսանի, երեսպաշտ

պտղաբեր, արգավանդ, բեղուն, բերրի, առատ, բարեբեր

Հովհաննես Թումանյան. Գելը (շարունակություն)

Շորագյալցի Ավոյի պատմությունից հետո խոսքն ընկավ գիլի ոհմակի (բոլուկի) վրա։

Երկար ձմեռներն ու ապրուստի դժվարությունն են պատճառը, որ գելերը ոհմակ են կազմում,— բացատրում էին գյուղացիք։

Ոռնում են, իրար կանչում, հավաքվում, միանում, որ ուժեղ լինեն թե՛ հարձակվելու և թե՛ հարձակման դիմադրելու ժամանակ։

Ամեն մինը մենակ հեշտ կհաղթվի ձմեռն ու կկորչի, քան թե խմբով, և ամեն մինը մենակ չի կարող էն ճանկել, ինչ որ կճանկի խումբը։

Եվ հավաքվում են հիսունով, հարյուրով, մի քանի հարյուրով։

Սարսափելի բան է գիլի ոհմակը, մանավանդ էդ լինում է ձմեռը, գիլի ամենաքաղցած ժամանակը, երբ շատ անգամ գելը քաղցից կատաղում է։ Էդ ժամանակ, ասում են, գելերը իրենք էլ են իրարից վախենում։ Երբ ոհմակով մի տեղ կանգնում են հանգստանալու՝ շրջան են կազմում ու էնպես են վեր թափում, որ իրար երես պահեն, չեն հավատում մեկմեկու։ Վախենում են իրար ուտեն։ Բայց ոմանք էլ ասում են՝ նրա համար են էդպես անում, որ իրար տեսնեն ու հարկավոր դեպքում իսկույն նշան տան իրարու, և իբրև թե բոլորը նայում են իրենց գլխավորին։

Գիլի համար մութը, ճամփի դժվարությունը, հեռավորությունը ոչ մի նշանակություն չունեն։

Գելն էնքան արագավազ է, որ մի գիշերվա մեջ երեք–չորս օրվա ձիու ճամփա կկտրի: Իսկ գիլի սրատեսության վրա էսպես մի զրույց կա ժողովրդի մեջ։

Ասում են։ Մի անգամ արծիվն ու գելը վեճի բռնվեցին, թե իրենցից ո՛րն է ավելի սրատես։ Գելն ասավ՝ մի ամպոտ օր ես սարի գլուխն ելա, ամպի միջով մտիկ արի տեսա՝ հեռու մի դաշտում մի սև ցելի (վարած հողի) մեջ մի ակոսում մի սև գառն է նստած։

Արծիվն էլ թե՝ ես էլ երկնքի երեսն ելա, ներքև մտիկ արի, մի ծխնելույզի միջից տեսա կրակի վրա դրած մի պղինձ խուփը վրեն։ Խփան ճեղքիցը նայեցի, տեսա պղնձի միջին կաթը, կաթնի երեսին էլ մի սիպտակ մազ։

Էսքան արագավազ ու սրատես գազան է գելը։ Եվ էս ամենի հետ միասին՝ շատ խորամանկ։

Նա մինչև լավ չիմանա, որ հարձակումն ապահով է— չի հարձակվիլ։ Ուրիշ բան է, եթե սովից խելագար մի գել իրեն կորցրած գցի ափաշկարա վտանգի մեջ․ բայց սովորաբար գելը շատ է զգույշ ու խորամանկ։

Մի գյուղացի էսպես պատմություն արավ։ Ասում էր․ մի տարի թակարդ էի սարել։ Առավոտը վաղ վեր կացա գնացի տեսա մի գել է ընկել մեջը։ Միայն ոտիցն է ընկել, ու ոտը փշրվել է, սատկել է։ Վեր կալա թակարդիցը հանեցի, էն կողմը գցեցի։ Մինչև գլուխս կախ ես թակարդովն էի եղած, մին էլ տեսնեմ՝ վեր կացավ կաղին տալով փախավ։ Հա՛յ հա հա՛յ, էլ ո՞րտեղ, իրեն տվեց անտառը։ Դու մի՛ ասիլ անտերը ստամեռնուկ տված է եղել։

Գիլի ոհմակն էլ, ձմեռը ճամփա կտրելիս իրար ետևից է գնում— ծլլաշարուկ, ու միշտ ամենից ուժեղն ու փորձվածը առաջին է գնում։ Եվ սա երկու հարմարություն ունի նրանց համար։ Մին, որ առաջի գնացողները ձնի մեջ կոպար (շավիղ) են բաց անում, ետևից եկողների համար բաց–պատրաստ ճամփա է լինում, մին էլ՝ որ ոչ ոք չի կարող իմանալ, թե իրենք քանիսն են եղել։ Եվ էդ է պատճառը, որ ոչ մի որսկան չի կարող ասել, թե էս ոհմակը, որ անցել է, քանի գել է եղել մեջը։

Աստված հեռու տանի, թե ոհմակի աչքովը մի որս ընկավ։ Ուրիշ գազան լինի, թե ընտանի կենդանի, իսկույն չորս կողմից շրջապատում են ու էլ փրկություն չկա։ Իսկ կճղակավորներին, հատկապես եղնիկներին ու եղջերուներին, քշում են դեպի սառած գետերը, սառույցի վրա ճղատում ու վրա թափում կամ քշում են դեպի բարձր ժայռերը, ժայռերից թռցնում ու իջնում ներքև լափում։

Ոհմակը վտանգավոր է և մարդու համար։ Եթե բազմություն չեղավ՝ մի կամ երկու մարդից ոհմակը չի վախենալ, թեկուզ հրացան ունենան։ Մինչև անգամ հրացանն ավելի վտանգավոր է։ Հրացան արձակես թե չէ, իսկույն կհարձակվեն։ Հիմի կասեք՝ հապա ինչի՞ց է վախենում գելը։

Էս մասին գյուղացիք մի քանի պատմություն արին։

5Գելը ոչ մի բանից էնպես չի վախենալ, ինչպես կրակից, առաջինը խոսեց իմ տանտերը, քեռի Անդրիասը։

Մեր կողմերը, դե գիտեք, որ գել շատ կա։ Էնպես տեղ ունենք, որ հենց գիլի բուն է, որ կա։ Մի մեծ ծմակ ունենք, Մոտկորա ծմակ ենք ասում։ Էդ ծմակումը մի թալա (անտառումը բաց տեղ, բացատ) կա։ Էդ թալումը էնքան գել կա, որ անունը դրել են Գիլի թալա։

Մի ձմեռնամուտ իրիկուն սարի գոմերիցը տուն եմ գալի։ Հակառակին էլ էս Ստեփան տղես էլ հետս է, ինը-տասը տարեկան երեխա է։ Որ եկանք էդ թալի դիմացը, մի շան ձեն ընկավ ականջովս։ Ասի՝ ով գիտի ոչխար են բերել էս կողմերը, չոբանի շունն է հաչում։ Ձեն տվի․

— Ա՜յ չոբան, հե՜յ․․․

Էս ձեն տալն էր, էլի։

Շան հաչոցը կտրեց ու, ձեզ մատաղ, մին էլ էն տեսնեմ՝ էդ ծմակիցը գիլի տուտը բաց էլավ, ռեխները բաց արած գալիս են, ո՜նց են գալիս, աչքերս սևացան․․․

Դու մի՛ ասիլ, հաչողը գել է եղել։ Ախր չէ որ գելն ոռնում է, բայց շանից հաչել է սովորում ու շատ անգամ էլ հաչում է։

Ձեռիս թվանք կա, միայն լավ գիտեմ, որ գիլի բոլուկի (ոհմակի) վրա թվանք չեն գցիլ․ թվանք գցես թե չէ՝ ավելի կատաղի վրա կտան։

Երեխեն թե՝ ապի, էն ի՞նչ են։

Ասի՝ վախիլ մի՛, քեզ մատաղ, ղոչաղ կաց։ Արի օգնի էս խաշամն (չոր տերևը) ու չոր ճյուղերը հավաքենք։ Չորս կողմից խաշամն ու չոր ճյուղերը ձեռաց կիտեցի ու կրակ տվի, բոցը ծուլ էլավ։ Մոտկորա ծմակը լիքը փետ։ Մինչև սրանց հասնելը վրա տվի, թեժ արի․ բոցն էլավ ծառերի ծերը։

Սրանք եկել են, ի՜նչքան են եկել, չորս կողմներս կտրել են, հեռու կանգնոտել ժնգժնգում են ու ատամները չխկչխկացնում։ Աչքները ծմակի մթան մեջ քուքուրթի (ծծումբի) բոցի նման ջուխտ-ջուխտ վառվում են։ Մարդ մտիկ անելիս զարզանդում է։

Երեխեն կպել է փեշիցս ու լաց է լինում։

— Վախիլ մի՛, Ստեփան ջան, վախիլ մի՛, ես էստեղ եմ․․․ լաց մի՛ ըլի, որ լաց ըլես— կգան մեզ կուտեն․․․

Երեխեն ձենը փորն է գցել ու փեշիցս կպած դողում է, ո՜նց է դողում․․․

Տեր աստված, ասում եմ, դու ազատես էս նեղ տեղիցը։ Ի՞նչ անեմ։ Հույսս դրել եմ կրակի վրա։ Էն էլ փետը հատնում է, երեխեն էլ փեշիցս պինդ բռնել է, թողնում չի մի քիչ հեռանամ, փետ բերեմ՝ կրակին վրա տամ։

Մոտիկ մի ցցչորի ծառ կար։ Կրակը բոթեցի սրա տակը, սրա կողքին էլ մի կտրած ծառի չոր բլուլ (կատար) կար, էն էլ քաշեցի վրեն, թեժացավ, ոնց թեժացավ, կարմիր լուսն ընկել է ամբողջ ձորը։

Դիմացի սարիցը չոբանները նկատում են, որ, ախպեր, էս ձորումը, էս ժամանակին, էս ի՞նչ կրակ պետք է լինի, որ քիչ է մնում ծմակը կրակի։

Մտածում են, մտածում ու ձեն են տալի։

Ականջ դնեմ, որ էս մեր Շամիրի ձենն է։

Ուրախանաք, ինչ որ մենք ուրախացանք։

Ձեն տվի․

— Շամիր, հե՜յ․․․ գիլի բոլուկ է․ չորս կողմս կտրել են․․․ երեխեն հետս է․․․ օգնեցեք, հե՜յ․․․

Հենց էս կանչելն էր։ Մի քանի չոբան իրար հետ ձեն տվին.  — Վախիլ մի՛ք, վախիլ մի՛ք, գալիս ենք, հե՜յ․․․

Ու պարզ լսում ենք, ոնց են իրար ձեն տալիս շտապեցնում, ոնց են շներին կանչում։

— Թոբլան, հե՜յ, Ղայթար, հե՜յ, Չամբար, հե՜յ, Չալակ, հե՜յ․․․

Շների կլանչոցը վեր էլավ ու մտավ ձորը։

Էստեղ երեխեն նորից սկսեց հեկեկալ ու լաց ըլիլ։

— Վախիլ մի՛, Ստեփան ջան, վախիլ մի՛, հրես կգան։

— Տղե՛ք, էս մեր Շամրին Թոբլան անունով մի գելխեղդ շուն ուներ։ Մին էլ տեսա էս շան ձենը մոտիկ ծմակում զրնգաց։ Սրա ետևից մնացած շները, շների ետևից կրնկակոխ չոբանները։ Չոբանների ղչըրղուն ու շների հաչոցը ծմակը դրմբացնում է։ Մին էլ Ստեփանս թե՝ «Ապի, գելերը փախչում են»։

Ասավ, ու ուրախությունը խառնվեց սարսափին, սկսեց աղաղակել ու առաջն ընկած փետի կտոր, քար, հող շպրտել գելերի ետևից։

Էլ գելն ո՞վ կտա։ Ծմակի մթնումը կորան, գնացին։

Տղեքն եկան։

— Ա՛յ տղա, էս ի՞նչ բան էր։

— Բանն էլ որն է, ձեր տունը չքանդվի, հապա էսպես, էսպես․․․

Էստեղից վեր կացանք գնացինք չոբանների մոտ, մինչև լուսացավ, առավոտը խմբով եկանք տուն։

Էս բանն, ախպեր, իմ գլուխն եկավ։ Կրակը մեզ ազատեց,— վերջացրեց խոսքը քեռի Անդրիասը։